De Kasbah, het dichtstbevolkte stukje Hengelo, is binnen het woningbestand van Welbions een bijzonder complex. Het 'wonen' is door architect Piet Blom opgetild naar de verdieping zodat er een openbare ruimte onder de woningen op maaiveldniveau ontstaat. Bij het bekijken van de plattegrond van de Kasbah zijn er telkens terugkerende elementen te zien; alsof de woningen gestempeld zijn.
wonen als stedelijk dak
Dit complex met 184 woningen op betonnen pilaren is een realisatie van de ideeën van Blom voor "Wonen als stedelijk dak". De ruimte onder het gebouw is in gebruik voor parkeren en gemeenschappelijke voorzieningen. Voor het ontwerp van de Kasbah haalde Piet Blom zijn inspiratie uit de wijk waar hij opgroeide, De Jordaan in Amsterdam, en Noord-Afrikaanse architectuur. In eerste instantie was dit plan bedacht voor stadscentrum van Hengelo, maar uiteindelijk is het aan de rand van de stad gerealiseerd, in een nieuwbouwwijk. Naast buurthuis De Tempel en een klein halfopen buitentheater, biedt de Kasbah sinds oktober 2017 ook onderdak aan het Piet Blom Museum.
De uitwerking van het ontwerp van de Kasbah is voor Beltman Architecten ook de start geweest van een jaren lange samenwerking met Piet Blom. Ons bureau heeft het ontwerp destijds technisch uitgewerkt. Sinds februari 2013 heeft de Kasbah de status van gemeentelijk monument gekregen. En Welbions onderzoekt momenteel of het ook de status Rijksmonument kan krijgen.
van kunststof terug naar hout
Bij de plannen voor het groot onderhoud is gekozen om terug te gaan naar het oorspronkelijke kleurenpalet en detaillering van Piet Blom. Om dit te realiseren, hebben we gebruik gemaakt van de oude tekeningen en hebben wij onderzoek gedaan naar de originele kleuren. Tijdens het groot onderhoud worden de kunststof kozijnen vervangen door hardhouten kozijnen met nieuwe beglazing (HR++). Krijgen de daken nieuwe pannen en bewoners kunnen kiezen voor zonnepanelen op hun dak.
Om het comfort in de woningen verder te verbeteren, zal er na-isolatie van de spouwen plaatsvinden. Daarnaast wordt er isolatiemateriaal aangebracht aan de onderkant van de begane grond vloer van de opgetilde woningen. De bestaande plafondplaten zullen na de isolatie worden teruggeplaatst.
Voor het gebruik van HR++ glas moesten we de oorspronkelijke maten van de houten kozijnen aanpassen, omdat dit type glas dikkere profielen vereist. In samenwerking met Hegeman Bouw en Timmerfabriek Groothuis hebben we een oplossing gevonden waarbij we visueel smallere kozijnprofielen kunnen creëren. Door aanpassingen te maken in de profilering van de kozijnen, krijgen ze een slankere uitstraling en benaderen we hiermee het originele ontwerp van Piet Blom zo goed mogelijk.
Hout100% maakte een film over het groot onderhoud van de Kasbah. Hierin komen aan het woord Abel Blom (architect en zoon van Piet Blom), Esther Mastenbroek (Beltman Architecten), Franc Asbroek (Hegeman Bouwgroep), Marco Oude Nijhuis (Timmerfabriek Groothuis), Peter Leeuwerink (erfgoedspecialist gemeente Hengelo), Stefan Brilhuis (projectcoördinator Welbions) en Yvonne Eikenaar (bewoner van de Kasbah).
Het groot onderhoud biedt tevens de gelegenheid om terug te keren naar de rust en helderheid van het originele ontwerp. De overvloed aan geel verdwijnt en keert terug op de plekken waar het hoort, namelijk in de verticaliteit van de kozijnen. Nu deze kozijnen weer van hout zijn gemaakt, krijgen zowel de kozijnen als de panelen daartussen allemaal dezelfde gele tint.
De bestaande betonnen kolommen en balken hebben door de jaren heen verschillende kleuren gehad, met als laatste een lichtgele nuance. Om zo veel mogelijk het oorspronkelijke beeld te benaderen, worden alle betonnen elementen in een lichte grijstint geschilderd. De goten zullen dezelfde donkergrijze kleur krijgen als de rest van de toevoegingen die door de jaren heen zijn gedaan, zoals bergingsdeuren, schermen bij dakterrassen en tochtdeuren achter het hekwerk.
De goten krijgen ook weer hun oorspronkelijke zinken kraal.
Net als in veel wijken verliezen kleinere winkels en supermarkten hun bestaansrecht. In de winkelplint aan de noordzijde van de Kasbah was er sprake van grote leegstand. Daarom heeft Welbions besloten om deze winkelruimtes te transformeren naar zes woningen; wonen op de begane grond. Zodat huidige bewoners langer in de Kasbah kunnen blijven wonen.
De zes nieuwe woningen zijn bereikbaar via een binnengang. Deze centrale entree met ruimte voor scootmobielen bevindt zich tussen de bestaande Kasbar en de zes toekomstige woningen. De transparante entree geeft vanaf de straat doorzicht naar de Bazaar. De nieuwe voorgevel van de woningen steekt iets verder uit dan de bestaande gevel, om voldoende ruimte en daglicht te creëren. De nieuwe gevel is volledig gemaakt van houten en gevuld met glas. De puien krijgen dezelfde donkergrijze kleur als de later toegevoegde elementen. Dankzij de subtiele kleuren en luchtige uitstraling behoudt het krachtige beeld van de opgetilde woning op betonnen pilaren zijn karakter.
Aan de kant van de Bazaar wordt het ritme van de bestaande bergingen voortgezet, waardoor er genoeg ruimte is voor bergingen voor de nieuwe woningen. De nieuwe binnengang is breder tussen de bergingen, waardoor er ook ruimte is voor bewoners van de Kasbah om te exposeren. De transparante gevels tussen de bergingen fungeren als etalage voor deze expositieruimtes. Op deze manier ontstaat een aantrekkelijke open achtergevel en blijft ook aan deze zijde het opgetilde effect van de woningen en het ritme van bergingen op de begane grond voelbaar.
Het ontwerp van de zes woningen en de esthetische begeleiding van het groot onderhoud is tot stand gekomen in samenwerking met Abel Blom, zoon van Piet Blom, de Klankbordgroep Kasbah en Welbions.
van winkels naar wonen
Dit complex met 184 woningen op betonnen pilaren is een realisatie van de ideeën van Blom voor "Wonen als stedelijk dak". De ruimte onder het gebouw is in gebruik voor parkeren en gemeenschappelijke voorzieningen. Voor het ontwerp van de Kasbah haalde Piet Blom zijn inspiratie uit de wijk waar hij opgroeide, De Jordaan in Amsterdam, en Noord-Afrikaanse architectuur. In eerste instantie was dit plan bedacht voor stadscentrum van Hengelo, maar uiteindelijk is het aan de rand van de stad gerealiseerd, in een nieuwbouwwijk. Naast buurthuis De Tempel en een klein halfopen buitentheater, biedt de Kasbah sinds oktober 2017 ook onderdak aan het Piet Blom Museum.
De bouw van de Kasbah is voor Beltman Architecten ook de start van een jaren lange samenwerking met Piet Blom geweest. Ons bureau heeft het ontwerp technisch uitgewerkt.
Op zaterdag 16 december 2023 verscheen in de serie Huiswaarts in de NRC een artikel over de Kasbah: Heilige koeien in de Kasbah van Bernard Hulsman.
Meer lezen over de Kasbah?
In de uitgave Piet Blom en de kunst van het bouwen schreef Seerp Hiddema over de Kasbah in Hengelo.
informatie
locatie: Hengelo
opdrachtgever: Welbions
aannemer: Hegeman Bouwgroep
architect
Esther Mastenbroek
BMa team
Pascal Scholte
Sander van Gijssel
De Kasbah, het dichtst bevolkte stukje Hengelo, is binnen het woningbestand van Welbions een bijzonder complex. Het 'wonen' is door architect Piet Blom opgetild naar de verdieping zodat er een openbare ruimte onder de woningen op maaiveldniveau ontstaat. Dit complex met 184 woningen op betonnen pilaren is een realisatie van de ideeën van Blom voor "Wonen als stedelijk dak". De ruimte onder het gebouw is in gebruik voor parkeren en gemeenschappelijke voorzieningen. Voor het ontwerp van de Kasbah haalde Piet Blom zijn inspiratie uit de wijk waar hij opgroeide, De Jordaan in Amsterdam, en Noord-Afrikaanse architectuur. In eerste instantie was dit plan bedacht voor stadscentrum van Hengelo, maar uiteindelijk is het aan de rand van de stad gerealiseerd, in een nieuwbouwwijk. Naast buurthuis De Tempel en een klein halfopen buitentheater, biedt de Kasbah sinds oktober 2017 ook onderdak aan het Piet Blom Museum.
De bouw van de Kasbah is voor Beltman Architecten ook de start van een jaren lange samenwerking met Piet Blom geweest. Ons bureau heeft het ontwerp destijds technisch uitgewerkt. Sinds februari 2013 heeft de Kasbah de status van gemeentelijk monument gekregen. En Welbions onderzoekt momenteel of het ook de status Rijksmonument kan krijgen.
van kunststof terug naar hout
Bij de plannen voor het groot onderhoud is gekozen om terug te gaan naar het oorspronkelijke kleurenpalet en detaillering van Piet Blom. Om dit te realiseren, hebben we gebruik gemaakt van de oude tekeningen en hebben wij onderzoek gedaan naar de originele kleuren. Tijdens het groot onderhoud worden de kunststof kozijnen vervangen door hardhouten kozijnen met nieuwe beglazing (HR++). Krijgen de daken nieuwe pannen en bewoners kunnen kiezen voor zonnepanelen op hun dak.
Om het comfort in de woningen verder te verbeteren, zal er na-isolatie van de spouwen plaatsvinden. Daarnaast wordt er isolatiemateriaal aangebracht aan de onderkant van de begane grond vloer van de opgetilde woningen. De bestaande plafondplaten zullen na de isolatie worden teruggeplaatst.
Voor het gebruik van HR++ glas moesten we de oorspronkelijke maten van de houten kozijnen aanpassen, omdat dit type glas dikkere profielen vereist. In samenwerking met Hegeman Bouw en Timmerfabriek Groothuis hebben we een oplossing gevonden waarbij we visueel smallere kozijnprofielen kunnen creëren. Door aanpassingen te maken in de profilering van de kozijnen, krijgen ze een slankere uitstraling en benaderen we hiermee het originele ontwerp van Piet Blom zo goed mogelijk.
Hout100% maakte een film over het groot onderhoud van de Kasbah. Hierin komen aan het woord Abel Blom (architect en zoon van Piet Blom), Esther Mastenbroek (Beltman Architecten), Franc Asbroek (Hegeman Bouwgroep), Marco Oude Nijhuis (Timmerfabriek Groothuis), Peter Leeuwerink (erfgoedspecialist gemeente Hengelo), Stefan Brilhuis (projectcoördinator Welbions) en Yvonne Eikenaar (bewoner van de Kasbah).
Het groot onderhoud biedt tevens de gelegenheid om terug te keren naar de rust en helderheid van het originele ontwerp. De overvloed aan geel verdwijnt en keert terug op de plekken waar het hoort, namelijk in de verticaliteit van de kozijnen. Nu deze kozijnen weer van hout zijn gemaakt, krijgen zowel de kozijnen als de panelen daartussen allemaal dezelfde gele tint.
De bestaande betonnen kolommen en balken hebben door de jaren heen verschillende kleuren gehad, met als laatste een lichtgele nuance. Om zo veel mogelijk het oorspronkelijke beeld te benaderen, worden alle betonnen elementen in een lichte grijstint geschilderd. De goten zullen dezelfde donkergrijze kleur krijgen als de rest van de toevoegingen die door de jaren heen zijn gedaan, zoals bergingsdeuren, schermen bij dakterrassen en tochtdeuren achter het hekwerk.
De goten krijgen ook weer hun oorspronkelijke zinken kraal.
Net als in veel wijken verliezen kleinere winkels en supermarkten hun bestaansrecht. In de winkelplint aan de noordzijde van de Kasbah was er sprake van grote leegstand. Daarom heeft Welbions besloten om deze winkelruimtes te transformeren naar zes woningen; wonen op de begane grond. Zodat huidige bewoners langer in de Kasbah kunnen blijven wonen.
De zes nieuwe woningen zijn bereikbaar via een binnengang. Deze centrale entree met ruimte voor scootmobielen bevindt zich tussen de bestaande Kasbar en de zes toekomstige woningen. De transparante entree geeft vanaf de straat doorzicht naar de Bazaar. De nieuwe voorgevel van de woningen steekt iets verder uit dan de bestaande gevel, om voldoende ruimte en daglicht te creëren. De nieuwe gevel is volledig gemaakt van houten en gevuld met glas. De puien krijgen dezelfde donkergrijze kleur als de later toegevoegde elementen. Dankzij de subtiele kleuren en luchtige uitstraling behoudt het krachtige beeld van de opgetilde woning op betonnen pilaren zijn karakter.
Aan de kant van de Bazaar wordt het ritme van de bestaande bergingen voortgezet, waardoor er genoeg ruimte is voor bergingen voor de nieuwe woningen. De nieuwe binnengang is breder tussen de bergingen, waardoor er ook ruimte is voor bewoners van de Kasbah om te exposeren. De transparante gevels tussen de bergingen fungeren als etalage voor deze expositieruimtes. Op deze manier ontstaat een aantrekkelijke open achtergevel en blijft ook aan deze zijde het opgetilde effect van de woningen en het ritme van bergingen op de begane grond voelbaar.
Het ontwerp voor het groot onderhoud en voor de zes woningen en de esthetische begeleiding van het groot onderhoud is tot stand gekomen in samenwerking met Abel Blom, zoon van Piet Blom, de Klankbordgroep Kasbah en Welbions.
Op zaterdag 16 december 2023 verscheen in de serie Huiswaarts in de NRC een artikel over de Kasbah: Heilige koeien in de Kasbah van Bernard Hulsman.
Nederland is wereldberoemd om zijn woningbouw, van de grachtenhuizen waar in de 17de eeuw de huiselijkheid werd uitgevonden tot de 20ste-eeuwse sociale woningen en de rijtjeshuizen in de vinexwijken. In ‘Huiswaarts’ schrijft Bernard Hulsman over woonhuizen, van eenkamerwoningen tot kastelen en woonwijken door de eeuwen heen.
Meer lezen over de Kasbah?
In de uitgave Piet Blom en de kunst van het bouwen schreef Seerp Hiddema over de Kasbah in Hengelo.